ตับอักเสบ อี (อังกฤษ: Hepatitis E) เป็นตับอักเสบที่เกิดจากการการติดเชื้อไวรัสที่เรียกว่า (HEV) HEV เป็นไวรัส RNA สายเดียวประเภท positive-sense มีรูปทรงแบบ icosahedral และมีขนาดจีโนม 7.5 กิโลเบส HEV ใช้ช่องทางแพร่เชื่อผ่านอุจจาระ/ช่องปาก เป็นไวรัสตับอักเสบหนึ่งในห้าชนิดที่รู้จักกันดี (A, B, C, และ E) การติดเชื้อที่มีการบันทึกไว้ครั้งแรกเกิดใน ค.ศ. 1955 ณ เมืองนิวเดลี ประเทศอินเดีย(วัคซีน) (HEV 239) สำหรับป้องกันไวรัสนี้ได้รับอนุญาตให้ใช้ในประเทศจีน
Hepatitis E | |
---|---|
บัญชีจำแนกและลิงก์ไปภายนอก | |
ICD-10 | B17.2 |
ICD- | 070.4 |
5794 | |
med/995 | |
MeSH | D016751 |
ชีววิทยาเชิงโมเลกุล
แม้ว่าเดิมจะถูกจัดอยู่ในวงศ์ ไวรัสถูกจัดอยู่ในสกุล และถูกย้ายไปอยู่ในวงศ์ Hepeviridae ตัวไวรัสเองเป็นอนุภาคขนาดเล็กที่ไม่มีเปลือกห่อหุ้ม
ขนาดจีโนมมีความยาวราว 7,200 เบส มีลักษณะเป็นโมเลกุล RNA สายเดี่ยวแบบ polyadenylated ที่มี (ORFs) สามช่วงที่ไม่เชื่อมต่อและทับซ้อนกันตามแนว 5' and 3' elements ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการจำลองตัวของ HEV และในกระบวนการ transcription
- ORF1 ประกอบด้วย , , และ
- ORF2 ประกอบด้วย โปรตีนที่ทำหน้าที่เป็น
- ORF3 ประกอบด้วยโปรตีนที่ไม่ทราบหน้าที่
โครงสร้างสามมิติระดับอะตอมของโปรตีนที่เป็น capsid ในอนุภาคที่เป็นไวรัสถูกค้นพบและตีพิมพ์ใน ค.ศ. 2009 อย่างไรก็ดียังไม่มีระบบเพาะเลี้ยงแบบ in vitro
สปีซีส์ภายใต้สกุลของไวรัสนี้สามารถก่อโรคในคน หมู หมูป่า กวาง หนู กระต่าย และนก
ระบาดวิทยา
การจัดจำแนก
มีเพียงเดียวแต่จัดจำแนกโดยลำดับนิวคลีโอไทด์ของจีโนม Genotype 1 แบ่งออกเป็นชนิดย่อยห้าชนิด Genotype 2 แบ่งออกเป็นชนิดย่อย 2 ชนิด Genotype 3 แบ่งออกเป็นชนิดย่อย 10 ชนิด Genotype 4 แบ่งออกเป็นชนิดย่อย 7 ชนิด
พันธุศาสตร์ประชากร
บรรพบุรุษของ Hepatitis E วิวัฒนาการมาระหว่าง 536 ถึง 1,344 ปีมาแล้ว ซึ่งแยกออกเป็นสอง clades - เป็น anthropotropic แบบหนึ่งและ enzootic อีกแบบหนึ่ง - ซึ่งแตกย่อยออกเป็น genotypes 1 และ 2 และ genotypes 3 และ 4 ตามลำดับ เวลาในการแยกในแต่ละ genotypes เป็นดังนี้
- genotypes 1/2 367 – 656 ปีมาแล้ว
- genotypes 3/4 417 – 679 ปีมาแล้ว
สำหรับบรรพบุรุษร่วมกันของแต่ละ genotypes
- genotype 1 ระหว่าง 87 ถึง 199 ปีมาแล้ว
- genotype 3 ระหว่าง 265 ถึง 342 ปีมาแล้ว
- genotype 4 ระหว่าง 131 ถึง 266 ปีมาแล้ว
การที่สายพันธุ์ anthropotropic (genotype 1 และ 2) มีวิวัฒนาการมาใหม่กว่าแสดงว่าไวรัสสายพันธุ์นี้เกิดมาจากสายพันธุ์ zooenosis
การใช้สายพันธุ์ไวรัสจากสัตว์ปีกยืนยันความสัมพันธ์ดังกล่าวใน genotypes 1–4 และระบุว่าสกุลดังกล่าวอาจวิวัฒนาการมา 1.36 ล้านปีก่อน (ระหว่าง 0.23 ล้านปีก่อน ถึง 2.6 ล้านปีก่อน) ไวรัสที่แยกได้จากหนูก็ยืนยันข้อมูลนี้ด้วยและประมาณการเวลาที่สายพันธุ์ในคนและหมูแยกจากกันที่ประมาณ 7.44×104 ปีมาแล้ว (อยู่ในช่วงระหว่าง 2.1×104 ถึง 1.4×105 ปีมาแล้ว) เนื่องจากเวลาดังกล่าวสัมพันธ์กับการเริ่มต้นการเกษตรกรรมจึงอาจอนุมานว่าไวรัสเริ่มติดหนูก่อน แล้วจึงติดสุกร สุดท้ายจึงมาติดต่อสู่คน อย่างไรก็ดี ยังมีการศึกษาทดลองเพิ่มเติมเพื่อยืนยันหรือหักล้างข้อสังเกตดังกล่าว
genotypes 1,3 และ 4 ต่างเพิ่มจำนวนประชากรในคริสต์ศตวรรษที่ 20 จำนวนประชากรใน genotype 1 เพิ่มอย่างรวดเร็วในช่วง 30–35 ปีที่ผ่านมา ส่วน genotypes 3 และ 4 เพิ่มประชากรตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 จนถึงช่วง ค.ศ. 1940–1945 อย่างไรก็ดี genotype 3 ยังมีการเพิ่มจำนวนประชากรอีกจนกระทั่งคริสต์ทศวรรษ 1960 นับแต่ ค.ศ. 1990 ประชากรในทั้งสอง genotype สดลงไปยังระดับที่พบในคริสต์ศตวรรษที่ 19
อัตราการกลายพันธุ์โดยรวมอยู่ที่ ≈1.4 x 10−3 substitutions/site/year
การป้องกัน
การพัฒนาการสุขาภิบาลเป็นวิธีการที่สำคัญที่สุด ซึ่งเริ่มจากการกำจัดของเสีย การจัดให้มีน้ำสะอาด การรักษาสุขอนามัยส่วนบุคคล และการจัดเตรียมอาหารให้ถูกสุขลักษณะ ซึ่งก็เป็นวิธีการทั่วไปในการป้องกันโรคอื่นด้วยในประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งต้องอาศัยเงินทุนขนาดใหญ่และอาจพึ่งพาความช่วยเหลือจากนานาชาติในโครงสร้างพื้นฐานเกี่ยวกับน้ำประปาและการบำบัดน้ำเสีย
มีการพัฒนาและทดลองวัคซีนที่ผลิตจาก recombinant viral proteins ในกลุ่มเสี่ยง (กองทหารของประเทศกำลังพัฒนาแห่งหนึ่ง) เบื้องต้นพบว่าวัคซีนดังกล่าวมีประสิทธิภาพและปลอดภัย แต่โครงการได้ระงับไปด้วยเหตุผลทางการเงิน เนื่องจากตับอักเสบ อี พบได้น้อยในประเทศที่พัฒนาแล้ว
วัคซีนอีกตัวหนึ่ง (HEV 239 จำหน่ายภายใต้ชื่อ Hecolin โดยผู้พัฒนา Xiamen Innovax Biotech) ได้รับอนุญาตให้ใช้ได้ใน ค.ศ. 2012 โดยกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของประเทศจีน หลังจากมีการทดลองเฟสสามในประชาชนสองกลุ่ม กลุ่มละ 50,000 คนจากมณฑลเจียงซู โดยพบว่าไม่มีใครในกลุ่มที่ได้รับวัคซีนติดเชื้อเลยในระยะเวลา 12 เดือน เทียบกับ 15 คนในกลุ่มที่ไม่ได้รับวัคซีน (แต่ได้รับยาหลอก) วัคซีนลอตแรกออกจากโรงงานของ Innovax ในปลายเดือนตุลาคม ค.ศ. 2012
ผลกระทบ
มีการติดเชื้อไวรัสตับเอกเสบ อี ราว 20 ล้านรายต่อปีทั่วโลก ซึ่งก่อให้เกิดความเจ็บป่วยราว 3 ล้านราย และถึงตายประมาณ 70,000 คน ซึ่งส่วนมากเป็นอัตรากับหญิงมีครรภ์ซึ่งอัตราการตายมีสูงถึง 20% ไวรัส HEV เป็นสาเหตุหลักของการตายในประเทศกำลังพัฒนาและโดยเฉพาะอย่างยิ่งในหญิงมีครรภ์ แม้ว่าจะมีการทดลองวัคซีน HEV รวมถึงการทดลองในเอเชียใต้แสดงให้เห็นว่าวัคซีนมีประสิทธิภาพและปลอดภัย แต่ว่ายังไม่มีการใช้อย่างแพร่หลายในประชากรที่เป็นกลุ่มเสี่ยง ยกเว้นแต่เพียงในประเทศจีน หลังจากการตรวจสอบโดยสำนักงานอาหารและยาของประเทศจีน (State Food and Drug Administration, SFDA) เป็นเวลาปีกว่า ก็อนุญาตให้ใช้วัคซีนได้ในสิ้นปี ค.ศ. 2012 ในสหรัฐอเมริกายังไม่มีการอนุญาตให้ใช้วัคซีนนี้แต่อย่างใด
อ้างอิง
- Gupta DN, Smetana HF (1957). "The histopathology of viral hepatitis as seen in the Delhi epidemic (1955–56)". Indian J. Med. Res. 45 (Suppl.): 101–13. PMID 13438544.
- Guu TS, Liu Z, Ye Q, และคณะ (สิงหาคม 2009). "Structure of the hepatitis E virus-like particle suggests mechanisms for virus assembly and receptor binding". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (31): 12992–7. doi:10.1073/pnas.0904848106. PMC 2722310. PMID 19622744.
- Purdy MA, Khudyakov YE (2010). "Evolutionary history and population dynamics of hepatitis E virus". PLoS ONE. 5 (12): e14376.
- Lu L, Li C, Hagedorn CH (2006). "Phylogenetic analysis of global hepatitis E virus sequences: genetic diversity, subtypes and zoonosis". Rev Med Virol. 16 (1): 5–36.
- Shrestha MP, Scott RM, Joshi DM, และคณะ (2007). "Safety and efficacy of a recombinant hepatitis E vaccine". N. Engl. J. Med. 356 (9): 895–903. doi:10.1056/NEJMoa061847. PMID 17329696.
- Park, Soo Bin (ตุลาคม 2012). "Hepatitis E vaccine debuts". Nature. 491: 21–22. doi:10.1038/491021a.
- Proffitt, Allison (เมษายน 2012). "First HEV vaccine approved". Nature Biotechnology. 30: 300. doi:10.1038/nbt0412-300a.
แหล่งข้อมูลอื่น
- (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 4 มิถุนายน 2012.
- "WHO hepatitis E factsheet".
- "Virus Pathogen Database and Analysis Resource (ViPR): Hepeviridae". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 9 ธันวาคม 2012.
- "A systematic review on prevalence of hepatitis E disease and seroprevalence of hepatitis E virus antibody" (PDF). World Health Organization.
- "The Night My Liver Started Running My Life". New York Times. 18 ตุลาคม 2010.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
tbxkesb xi xngkvs Hepatitis E epntbxkesbthiekidcakkarkartidechuxiwrsthieriykwa HEV HEV epniwrs RNA sayediywpraephth positive sense mirupthrngaebb icosahedral aelamikhnadcionm 7 5 kiolebs HEV ichchxngthangaephrechuxphanxuccara chxngpak epniwrstbxkesbhnunginhachnidthiruckkndi A B C aela E kartidechuxthimikarbnthukiwkhrngaerkekidin kh s 1955 n emuxngniwedli praethsxinediywkhsin HEV 239 sahrbpxngkniwrsniidrbxnuyatihichinpraethscinHepatitis EbychicaaenkaelalingkipphaynxkICD 10B17 2ICD 070 45794med 995MeSHD016751chiwwithyaechingomelkulaemwaedimcathukcdxyuinwngs iwrsthukcdxyuinskul aelathukyayipxyuinwngs Hepeviridae twiwrsexngepnxnuphakhkhnadelkthiimmiepluxkhxhum khnadcionmmikhwamyawraw 7 200 ebs milksnaepnomelkul RNA sayediywaebb polyadenylated thimi ORFs samchwngthiimechuxmtxaelathbsxnkntamaenw 5 and 3 elements sungmibthbathsakhyinkarcalxngtwkhxng HEV aelainkrabwnkar transcription ORF1 prakxbdwy aela ORF2 prakxbdwy oprtinthithahnathiepn ORF3 prakxbdwyoprtinthiimthrabhnathi okhrngsrangsammitiradbxatxmkhxngoprtinthiepn capsid inxnuphakhthiepniwrsthukkhnphbaelatiphimphin kh s 2009 xyangirkdiyngimmirabbephaaeliyngaebb in vitro spisisphayitskulkhxngiwrsnisamarthkxorkhinkhn hmu hmupa kwang hnu kratay aelankrabadwithyakarcdcaaenk miephiyngediywaetcdcaaenkodyladbniwkhlioxithdkhxngcionm Genotype 1 aebngxxkepnchnidyxyhachnid Genotype 2 aebngxxkepnchnidyxy 2 chnid Genotype 3 aebngxxkepnchnidyxy 10 chnid Genotype 4 aebngxxkepnchnidyxy 7 chnidphnthusastrprachakrbrrphburuskhxng Hepatitis E wiwthnakarmarahwang 536 thung 1 344 pimaaelw sungaeykxxkepnsxng clades epn anthropotropic aebbhnungaela enzootic xikaebbhnung sungaetkyxyxxkepn genotypes 1 aela 2 aela genotypes 3 aela 4 tamladb ewlainkaraeykinaetla genotypes epndngni genotypes 1 2 367 656 pimaaelw genotypes 3 4 417 679 pimaaelw sahrbbrrphburusrwmknkhxngaetla genotypes genotype 1 rahwang 87 thung 199 pimaaelw genotype 3 rahwang 265 thung 342 pimaaelw genotype 4 rahwang 131 thung 266 pimaaelw karthisayphnthu anthropotropic genotype 1 aela 2 miwiwthnakarmaihmkwaaesdngwaiwrssayphnthuniekidmacaksayphnthu zooenosis karichsayphnthuiwrscakstwpikyunynkhwamsmphnthdngklawin genotypes 1 4 aelarabuwaskuldngklawxacwiwthnakarma 1 36 lanpikxn rahwang 0 23 lanpikxn thung 2 6 lanpikxn iwrsthiaeykidcakhnukyunynkhxmulnidwyaelapramankarewlathisayphnthuinkhnaelahmuaeykcakknthipraman 7 44 104 pimaaelw xyuinchwngrahwang 2 1 104 thung 1 4 105 pimaaelw enuxngcakewladngklawsmphnthkbkarerimtnkarekstrkrrmcungxacxnumanwaiwrserimtidhnukxn aelwcungtidsukr sudthaycungmatidtxsukhn xyangirkdi yngmikarsuksathdlxngephimetimephuxyunynhruxhklangkhxsngektdngklaw genotypes 1 3 aela 4 tangephimcanwnprachakrinkhriststwrrsthi 20 canwnprachakrin genotype 1 ephimxyangrwderwinchwng 30 35 pithiphanma swn genotypes 3 aela 4 ephimprachakrtngaetplaykhriststwrrsthi 19 cnthungchwng kh s 1940 1945 xyangirkdi genotype 3 yngmikarephimcanwnprachakrxikcnkrathngkhristthswrrs 1960 nbaet kh s 1990 prachakrinthngsxng genotype sdlngipyngradbthiphbinkhriststwrrsthi 19 xtrakarklayphnthuodyrwmxyuthi 1 4 x 10 3 substitutions site yearkarpxngknkarphthnakarsukhaphibalepnwithikarthisakhythisud sungerimcakkarkacdkhxngesiy karcdihminasaxad karrksasukhxnamyswnbukhkhl aelakarcdetriymxaharihthuksukhlksna sungkepnwithikarthwipinkarpxngknorkhxundwyinpraethskalngphthna sungtxngxasyenginthunkhnadihyaelaxacphungphakhwamchwyehluxcaknanachatiinokhrngsrangphunthanekiywkbnaprapaaelakarbabdnaesiy mikarphthnaaelathdlxngwkhsinthiphlitcak recombinant viral proteins inklumesiyng kxngthharkhxngpraethskalngphthnaaehnghnung ebuxngtnphbwawkhsindngklawmiprasiththiphaphaelaplxdphy aetokhrngkaridrangbipdwyehtuphlthangkarengin enuxngcaktbxkesb xi phbidnxyinpraethsthiphthnaaelw wkhsinxiktwhnung HEV 239 cahnayphayitchux Hecolin odyphuphthna Xiamen Innovax Biotech idrbxnuyatihichidin kh s 2012 odykrathrwngwithyasastraelaethkhonolyikhxngpraethscin hlngcakmikarthdlxngefssaminprachachnsxngklum klumla 50 000 khncakmnthleciyngsu odyphbwaimmiikhrinklumthiidrbwkhsintidechuxelyinrayaewla 12 eduxn ethiybkb 15 khninklumthiimidrbwkhsin aetidrbyahlxk wkhsinlxtaerkxxkcakorngngankhxng Innovax inplayeduxntulakhm kh s 2012phlkrathbmikartidechuxiwrstbexkesb xi raw 20 lanraytxpithwolk sungkxihekidkhwamecbpwyraw 3 lanray aelathungtaypraman 70 000 khn sungswnmakepnxtrakbhyingmikhrrphsungxtrakartaymisungthung 20 iwrs HEV epnsaehtuhlkkhxngkartayinpraethskalngphthnaaelaodyechphaaxyangyinginhyingmikhrrph aemwacamikarthdlxngwkhsin HEV rwmthungkarthdlxnginexechiyitaesdngihehnwawkhsinmiprasiththiphaphaelaplxdphy aetwayngimmikarichxyangaephrhlayinprachakrthiepnklumesiyng ykewnaetephiynginpraethscin hlngcakkartrwcsxbodysanknganxaharaelayakhxngpraethscin State Food and Drug Administration SFDA epnewlapikwa kxnuyatihichwkhsinidinsinpi kh s 2012 inshrthxemrikayngimmikarxnuyatihichwkhsinniaetxyangidxangxingGupta DN Smetana HF 1957 The histopathology of viral hepatitis as seen in the Delhi epidemic 1955 56 Indian J Med Res 45 Suppl 101 13 PMID 13438544 Guu TS Liu Z Ye Q aelakhna singhakhm 2009 Structure of the hepatitis E virus like particle suggests mechanisms for virus assembly and receptor binding Proc Natl Acad Sci U S A 106 31 12992 7 doi 10 1073 pnas 0904848106 PMC 2722310 PMID 19622744 Purdy MA Khudyakov YE 2010 Evolutionary history and population dynamics of hepatitis E virus PLoS ONE 5 12 e14376 Lu L Li C Hagedorn CH 2006 Phylogenetic analysis of global hepatitis E virus sequences genetic diversity subtypes and zoonosis Rev Med Virol 16 1 5 36 Shrestha MP Scott RM Joshi DM aelakhna 2007 Safety and efficacy of a recombinant hepatitis E vaccine N Engl J Med 356 9 895 903 doi 10 1056 NEJMoa061847 PMID 17329696 Park Soo Bin tulakhm 2012 Hepatitis E vaccine debuts Nature 491 21 22 doi 10 1038 491021a Proffitt Allison emsayn 2012 First HEV vaccine approved Nature Biotechnology 30 300 doi 10 1038 nbt0412 300a aehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxthiekiywkhxngkb tbxkesb xi PDF khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 4 mithunayn 2012 WHO hepatitis E factsheet Virus Pathogen Database and Analysis Resource ViPR Hepeviridae khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 9 thnwakhm 2012 A systematic review on prevalence of hepatitis E disease and seroprevalence of hepatitis E virus antibody PDF World Health Organization The Night My Liver Started Running My Life New York Times 18 tulakhm 2010