คลองอ มพวา เป นคลองในจ งหว ดสม ทรสงคราม แยกจากคลองสำโรงท แนวแบ งเขต อำเภอบางคนท อำเภออ มพวาและอำเภอเม องสม ทรสงคราม ไหลเ

คลองอัมพวา เป็นคลองในจังหวัดสมุทรสงคราม แยกจากคลองสำโรงที่แนวแบ่งเขต อำเภอบางคนที อำเภออัมพวาและอำเภอเมืองสมุทรสงคราม ไหลเป็นเส้นแบ่งเขต อำเภอเมืองสมุทรสงครามกับ อำเภออัมพวา ไปลงแม่น้ำแม่กลองฝั่งซ้ายที่ตำบลอัมพวา คลองมีความยาว 4.5 กิโลเมตร

ประวัติ

คลองอัมพวาเป็นคลองธรรมชาติ ริมคลองอัมพวามีชุมชนมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ริมคลองมีวัดสำคัญคือ วัดอัมพวันเจติยาราม เป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำสายหลักตั้งแต่อดีต ซึ่งในอดีตเป็นชุมชนค้าขายที่คับคั่งโดยเฉพาะบริเวณปากคลอง มีตลาดเป็นเรือนแพที่ถือเป็นตลาดริมน้ำที่สำคัญ ดังปรากฏใน ของสามเณรกลั่น ความว่า

๏ ถึงคลองน้ำอัมพวาที่ค้าขาย		เห็นเรือรายเรือนเรียงเคียงขนาน
มีศาลาท่าน้ำน่าสำราญ		พวกชาวบ้านซื้อขายคอนท้ายเรือ

ริมชายสวนล้วนมะพร้าวหมูสีปลูก		ทะลายลูกลากดินน่ากินเหลือ
กล้วยหักมุกสุกห่ามอร่ามเครือ		พริกมะเขือหลายหลากหมากมะพร้าว

ริมวารีมีแพขายแพรผ้า		ทั้งขวานพร้าพร้อมเครื่องทองเหลืองทองขาว
เจ้าของแพแลดูหางหนูยาว		มีลูกสาวสิเป็นไทถอนไรปลิว

ดูชาวสวนล้วนขี้ไคลทั้งใหญ่เด็ก		ส่วนเมียเจ๊กหวีผมระบมผิว
เห็นเรือเคียงเมียงชม้ายแต่ปลายคิ้ว		แกล้งกรีดนิ้วนั่งอวดทำทรวดทรง

คลองอัมพวาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ได้ทรงปลูกพระตำหนักเรือนไทยไว้ข้างคลองหลังหนึ่ง เรียกกันว่า "ตำหนักอัมพวา" เมื่อรัชกาลที่ 5 เสด็จมาประพาสต้น ก็ทรงเรือแจวเข้าไปในคลองนี้และทรงแวะประทับเสวยน้ำชาที่พระตำหนักนี้ ต่อมาพระตำหนักอัมพวา ได้รื้อไปปลูกไว้ ณ วังสวนผักกาด ในกรุงเทพมหานคร

ในสมัยปัจจุบันชุมชนคลองอัมพวา มีการตั้งบ้านเรือนของชุมชนเกษตรกรรม ภายหลังเกิดชุมชนตามแนวถนนเกิดเป็นร้านค้า ย่านการค้าริมน้ำเริ่มลดบทบาทลง อย่างไรก็ตามรูปแบบการตั้งถิ่นฐานของชุมชนยังคงเอกลักษณ์ของชุมชนริมน้ำดั้งเดิมไว้ มีห้องแถวไม้ที่ทอดยาวเป็นแนวบนตลิ่งริมคลองอัมพวา บางหลังอยู่ในช่วงรัชกาลที่ 6 ต่อมาในปี 2546–2547 มีการดำเนินการซ่อมแซมอาคารไม้ที่มีคุณค่าทางสถาปัตยกรรมร่วมกับเจ้าของอาคารรวม 17 ราย

บริเวณริมคลองยังมีตลาดน้ำอัมพวาใกล้วัดอัมพวันเจติยาราม ตลาดน้ำก่อตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 11 สิงหาคม พ.ศ. 2547 บ้านเรือนสองฝั่งคลองอัมพวา ได้รับการอนุรักษ์ในโครงการอนุรักษ์ศิลปกรรมสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย โดยหน่วยงานต่าง ๆ ร่วมกับชุมชนอัมพวา ได้รับรางวัลมรดกทางวัฒนธรรมจากองค์การยูเนสโกเมื่อ พ.ศ. 2551

อ้างอิง

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย เล่ม ๔ (อักษร ย-ฮ) ฉบับราชบัณฑิตยสภา. พิมพ์ครั้งที่ ๔. กรุงเทพมหานคร : สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์พับลิสชิ่ง, ๒๕๖๑. (แก้ไขปรับปรุงข้อมูลเมื่อ พ.ศ. ๒๕๖๓)
"อัมพวา". ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
"นิราศพระแท่นดงรัง". วัชรญาณ.
"เสด็จประพาสอัมพวา". ไทยรัฐ.
"โครงการนำร่องเพื่อการอนุรักษ์และพัฒนาสภาพแวดล้อมคลองอัมพวา" (PDF). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
"จากอัมพวาสู่ตำนานแม่กลอง วิถีไทยในรางวัลระดับโลก". ผู้จัดการออนไลน์.
"เที่ยวตลาดน้ำอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม". สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง.

[1] สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย เล่ม ๔ (อักษร ย-ฮ) ฉบับราชบัณฑิตยสภา. พิมพ์ครั้งที่ ๔. กรุงเทพมหานคร : สหมิตรพริ้นติ้งแอนด์พับลิสชิ่ง, ๒๕๖๑. (แก้ไขปรับปรุงข้อมูลเมื่อ พ.ศ. ๒๕๖๓)

[2] "อัมพวา". ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).

[3] "นิราศพระแท่นดงรัง". วัชรญาณ.

[4] "เสด็จประพาสอัมพวา". ไทยรัฐ.

[5] "โครงการนำร่องเพื่อการอนุรักษ์และพัฒนาสภาพแวดล้อมคลองอัมพวา" (PDF). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

[6] "จากอัมพวาสู่ตำนานแม่กลอง วิถีไทยในรางวัลระดับโลก". ผู้จัดการออนไลน์.

[7] "เที่ยวตลาดน้ำอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม". สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง.