กรมขุนเสนาบริรักษ์

กรมขุนเสนาบริรักษ์ หรือ กรมขุนเสนาบุรีรักษ์ มีพระนามเดิมว่า หม่อมแก้ว หรือ สมเด็จพระเจ้าหลานเธอพระองค์แก้ว เป็นพระโอรสของท้าวศรีจุฬาลักษณ์ (แจ่ม) บาทบริจาริกาในสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และเป็นพระภาคิไนยของสมเด็จพระเพทราชา แต่ข้อมูลจากเอกสารของฟร็องซัว อ็องรี ตุรแปง (François Henri Turpin) ระบุว่าพระโอรสนี้ประสูติแต่เจ้าฟ้าน้อย พระราชอนุชา

กรมขุนเสนาบริรักษ์
ราชวงศ์	ปราสาททอง (ประสูติ) บ้านพลูหลวง (สถาปนา)
พระบิดา	เจ้าฟ้าน้อย
พระมารดา	ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ (แจ่ม)

พระประวัติ

กรมขุนเสนาบริรักษ์เป็นพระโอรสของท้าวศรีจุฬาลักษณ์ (แจ่ม) พระสนมเอกในสมเด็จพระนารายณ์มหาราช นางเป็นบุตรีของท้าวศรีสัจจาหรือพระนมเปรม และเป็นพระขนิษฐาของสมเด็จพระเพทราชา ในเอกสารของฟร็องซัว อ็องรี ตุรแปง (François Henri Turpin) ให้ข้อมูลว่าพระชนนีมีศักดิ์พระญาติของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

แต่ท้าวศรีจุฬาลักษณ์เป็นหญิงผู้มักมากในกามคุณ แม้จะถวายตัวเป็นบาทบริจาริกาในสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแล้ว แต่นางก็ยังเพียรหาข้ออ้างเพื่อออกไปจากพระราชฐานแล้วไปสมสู่กับกระทาชายต่างด้าวที่หมู่บ้านโปรตุเกสจนกลายเป็นที่อื้อฉาวในหมู่ชาวบ้านร้านตลาด ประชาชนได้นำความอัปรีย์ของนางไปขับร้องเป็นเพลงทั่วพระนคร เมื่อเรื่องไปถึงพระเนตรพระกรรณของสมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงให้นางอยู่แต่ในรั้วในวัง มิให้ออกไปไหนอีก ด้วยเหตุนี้นางจึงไปมีความสัมพันธ์กับเจ้าฟ้าน้อย พระราชอนุชาแทน ภายหลังเมื่อถูกจับได้ นางก็ให้ประสูติพระโอรสคือหม่อมแก้ว แล้วจึงรับโทษประหารด้วยการโยนให้เสือกิน ส่วนเจ้าฟ้าน้อยรับโทษเฆี่ยนด้วยหวายจนมีพระอาการทุพพลภาพ ก็พบว่าพระวรกายบวม มีพระอาการอ่อนเปลี้ยที่พระเพลา และมีพระอาการอัมพาตที่พระชิวหา หลายคนเชื่อว่าพระองค์แสร้งเป็น

เรื่องราวของหม่อมแก้วปรากฏอีกครั้งเมื่อสมเด็จพระเพทราชา ซึ่งเป็นพระมาตุลาขึ้นเสวยราชย์ โปรดเกล้าฯ สถาปนาหม่อมแก้วหรือสมเด็จพระเจ้าหลานเธอพระองค์แก้วขึ้นเป็นกรมขุนเสนาบริรักษ์ (หรือกรมขุนเสนาบุรีรักษ์) ในฐานะที่หม่อมแก้วเป็นพระราชภาคิไนย

พงศาวลี

พงศาวลีของกรมขุนเสนาบริรักษ์
8. ออกญาศรีธรรมาธิราช                       4. สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง                             2. เจ้าฟ้าน้อย                                   1. กรมขุนเสนาบริรักษ์                                         3. ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ (แจ่ม)                                   7. ท้าวศรีสัจจา (เปรม)

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 318
2. คำให้การขุนหลวงหาวัด (ฉบับหลวง), ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง, หน้า 413
3. สุทธิศักดิ์ ระบอบ สุขสุวานนท์ (11 กันยายน 2552). "พงศาวดารกระซิบเรื่องโอรสลับสมเด็จพระนารายณ์". ศิลปวัฒนธรรม 30:11, หน้า 101-105
4. ออกญาวิไชเยนทร์ หรือการต่างประเทศในสมัยสมเด็จพระนารายณ์, หน้า 220-226

บรรณานุกรม

• ขจร สุขพานิช. ออกญาวิไชเยนทร์ หรือการต่างประเทศในสมัยสมเด็จพระนารายณ์. กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2560. 256 หน้า. ISBN 
• ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง. กรุงเทพฯ : แสงดาว, 2553. 536 หน้า. ISBN 
• พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553. 800 หน้า. ISBN